שינוי אקלים ודמיון סביבתי במזרח התיכון

שינוי אקלים ודמיון סביבתי במזרח התיכון

נתליה גוטקובסקי

מסה זו עוסקת בשינוי האקלים, בפרשנויות שלו ובתוכניות ההתערבות בו כתוצר של דמיון סביבתי. באופן שמאתגר את שיח האנתרופוקן אני משרטטת דמיונות סביבתיים חלופיים העולים מלימודי שינוי אקלים ילידיים, מרקסיזם אקולוגי וגיאוגרפיה שחורה. קולות אלו מתארים את המצב האקלימי כהתמשכותה וכהתעצמותה של האלימות הקולוניאלית הקפיטליסטית כלפי הסביבה, החיות והחיים ולא כמצב פוליטי חדש. לדידם, שינוי האקלים הוא ביטוי עכשווי של מאות שנות ניצול וגזענות שנוצרו בכלכלות השעבוד במטעים ובמחצבות במושבות. מן הדמיונות הסביבתיים הללו עולה כי בלתי אפשרי להתמודד עם שינוי האקלים רק באמצעות כלים כלכליים ותיקונים טכנולוגיים לצמצום פליטות פחמן, וכי נדרשת התערבות במבני הכוח הנצלניים שהם שורש המצב האקלימי. לנוכח ביקורות אלו אני בוחנת כיצד מדמיינים את שינוי האקלים בישראל/פלסטין, ומתייחסת לדוגמאות מזירת החקלאות. לטענתי, לשינוי גבולותיו של הדמיון הסביבתי של שינוי האקלים יש השלכות חשובות על תוכניות ההתערבות במשבר האקלים: נדרשת פעולה שתפרוץ את גבולות מדינת הלאום ותביא בחשבון הן את המערכת האזורית הן את זו המקומית, על אפשרויות הייצור והסולידריות שיכולות להתקיים ברמות הללו. הרחבת גבולות הדמיון הסביבתי של שינוי האקלים משליכה גם על האפשרות לקשור בין התמורות הנדרשות לנוכח שינויי האקלים ובין אלה שנדרשות לתהליך של דה־קולוניזציה: שניה התהליכים דורשים היערכות תשתיתית מחודשת ותמורה חברתית ערכית עמוקה.

Climate Change and the Environmental Imaginary in the Middle East

Natalia Gutkowski

This essay focuses on climate change, its interpretations, and its intervention programs as a result of an environmental imaginary. Challenging the Anthropocene discourse as one form of an environmental imaginary, I outline alternative imaginaries stemming from Indigenous Climate Change Studies, Ecological Marxism and Black Geography.  According to their critiques, the climate condition manifests a continuity and an exacerbation of colonial-capitalist racism towards humans and nonhumans alike rather than a new political situation. Climate change is the current expression of centuries of exploitation and racism that was cultivated in the plantation and quarrying slave economies in the colonies. These new environmental imaginaries highlight that tackling climate change cannot be restricted to economic mechanisms and technological fixing of carbon emissions. Rather the climate condition requires intervening in an exploitative power dynamic which lies at the root of this crisis. Following these schools of thought I examine how climate change is imagined in the agrarian context in Israel/Palestine. I argue that changing the boundries of the environmental imaginary of climate change has important consequences for intervention plans: to tackle climate change we must overcome the nation state as our unit and think again like a region and like local communities, giving rise to new opportunities for manufacturing and solidarity. . Finally, expanding our environmental imaginary offers new possibilities for linking processes of decolonization and climate change adaptation as both require infrastructural transformations as well as a deep societal one.

التغيّر المناخيّ والخيال البيئيّ في الشرق الأوسط

نتاليا چوتكوڤسكي

تتناول هذه المقالة التغيّر المناخيّ، وتأويلاته، وبرامج التدخّل به كنتاج لخيال بيئيّ. بشكل يتحدّى خطاب الأنثروبوسين، أرسم أخيلة بيئيّة بديلة ترشح عن دراسات التغيّر المناخيّ الأصلانيّة، والماركسيّة الإيكولوجيّة والجغرافيا السوداء. تصف هذه الأصوات الوضع المناخيّ كاستمرار وتعاظم للعنف الكولونياليّ الرأسماليّ تجاه البيئة، والحيوانات والحياة، وليس كوضع سياسيّ جديد. بحسبها، التغيّر المناخيّ هو تعبير معاصر عن قرون من الاستغلال والعنصريّة التي أُنتجت في اقتصادات الاستعباد في الحقول والمحاجر في المستعمرات. من هذه الأخيلة، يتبيّن أنّه من المستحيل مواجهة التغير المناخيّ فقط بواسطة أدوات اقتصاديّة وتصليحات تكنولوجيّة لتقليل انبعاث الكربون، وأنّه من المطلوب التدخّل في مباني القوّة الاستغلاليّة التي هي أصل الأزمة المناخيّة. على ضوء هذا النقد، أفحص كيف نتخيّل التغيّر المناخيّ في إسرائيل/فلسطين، وأتطرّق إلى نماذج من مجال الزراعة. ادعائي هو أنّه هناك تبعات هامّة لتغيير حدود الخيال البيئيّ للتغيّر المناخيّ على برامج التدخّل في الأزمة المناخيّة: هناك حاجة لفعل يخترق حدود الدولة القوميّة ويأخذ بعين الاعتبار المنظومة الإقليميّة والمحليّة، مع كلّ إمكانيات الإنتاج والتضامن الممكنة على هذه المستويات. لتوسيع حدود الخيال البيئيّ للتغيّر المناخيّ هناك تبعات على إمكانية الربط بين التغييرات المطلوبة على ضوء التغيّرات المناخيّة وبين تلك المطلوبة لسيرورة نزع الكولونياليّة: تتطلب السيرورتان جهوزيّة بنيويّة-تحتيّة مجدّدة وتغييرًا اجتماعيًّا قيميًّا عميقًا.