דור המינוף העצמי: לקראת מפנה בדיון החברתי על התחדשות עירונית בישראל

דור המינוף העצמי: לקראת מפנה בדיון החברתי על התחדשות עירונית בישראל

דפנה לוין ומירב אהרון-גוטמן

נהוג לחשוב שההשלכה החברתית העיקרית של ההתחדשות העירונית היא כניסה של אוכלוסייה חזקה לשכונה (ג'נטריפיקציה) ודחיקה של אוכלוסייה חלשה. אולם בישראל, שבה יש שיעור גבוה של בעלי דירות במתחמי ההתחדשות, מתרחשים תהליכים חברתיים אחרים שמונחים אלו אינם מיטיבים בהכרח לתאר. אמנם הספרות אינה טועה בטענתה כי השכבות החלשות ביותר ושוכרי הדירות נדחקים על ידי אוכלוסייה חזקה יותר, אולם לצד זאת מחקרים מן השנים האחרונות בישראל מראים כיצד בעלי הדירות, גם אם הם בני המעמדות הנמוכים, משתמשים בהתחדשות העירונית כבמכשיר לקידום רווחים מחידוש דירותיהם ומהעלייה בערכן. מאחר שהדירות הוותיקות מהוות את הבסיס לפיתוח העירוני, הן מאפשרות לבעליהן לנוע במעלה הסולם החברתי. המאמר מבקש להתוות את הדרך להבנה חדשה של השלכותיה החברתיות של ההתחדשות העירונית בתוך הקשרים כלכליים רחבים אלו, ובמרכזם הצמיחה הדרמטית של מחירי הנכסים ושכר שקפא במקום. באמצעות התבוננות רפלקטיבית על המחקרים הישראליים העכשוויים הוא מציע להמשיג את הדור הנוכחי של ההתחדשות העירונית כ"דור המינוף העצמי".

The Self-Leveraging Generation: Towards a Turn in the Social Urban Regeneration Debate in Israel  

Daphna Levine and  Meirav Aharon Gutman

It is commonly thought that the main social implication of urban regeneration is a stronger population entering a neighborhood (gentrification) and pushing out a weaker population. But in Israel, where there is a high rate of flat owners in the regeneration complexes, different social processes occur to which those concepts do not necessarily apply. Although the literature is not mistaken when it argues that the weakest classes and renters are pushed out by stronger populations, studies from recent years in Israel show how flat owners, even if they belong to the lower classes, use urban regeneration as an instrument to generate profit from the renewal of their properties and the rise of their value. Since the old apartments are the basis of urban development, they allow their owners to move up on the social ladder. This article wishes to point the way to a new understanding of the social implications of urban regeneration within these broad economic contexts, primarily the dramatic rise in property prices and stagnation of wages. Through a reflective scrutiny of the current Israeli studies, it proposes conceptualizing the present generation of urban regeneration as the “self-leveraging generation."

 جيل الرفع الماليّ الذاتيّ: نحو تحوّل في النقاش الاجتماعيّ حول التجدّد الحضريّ في إسرائيل

دافنا ليڤين وميراڤ أهرون-جوتمان

من المتّبع التفكير بأنّ النتيجة الأساسيّة للتجدّد الحضريّ هي دخول سكّان أقوياء للحي (استطباق- (Gentrification وإبعاد سكّان ضعفاء. لكن في إسرائيل، حيث هناك نسبة عالية من أصحاب الشقق في مواقع التجدّد الحضري، تحدث سيرورات اجتماعيّة أخرى لا تُجيد هذه المصطلحات، بالضرورة، وصفها. لا تخطئ الأدبيّات في ادعائها إبعاد السكان الأكثر ضعفًا ومستأجري الشقق من قبل سكّان أقوى منهم، لكن إلى جانب ذلك تُظهر أبحاث أجريت في السنوات الأخيرة كيف يستخدم أصحاب الشقق، حتّى لو كانوا من الطبقات الضعيفة، التجدّد الحضريّ كوسيلة لزياد الأرباح من تجديد شققهم وارتفاع أسعارها. بما أنّ الشقق القديمة تشكّل الأساس للتطوير الحضريّ، فهي تمكّن أصحابها من الحراك للأعلى على السلّم الاجتماعيّ. يسعى هذا المقال إلى رسم الطريق لفهم جديد حول التبعات الاجتماعيّة للتجدّد المدينيّ داخل هذه السياقات الاقتصاديّة الواسعة، وفي مركزها النمو الدراماتيكيّ لأسعار الممتلكات والأجور التي تجمّدت. بواسطة تأمّل بالأبحاث الإسرائيليّة المعاصرة، يقترح المقال صياغة مصطلح يُطلق على الجيل الحالي للتجدّد الحضريّ تسمية: "جيل الرفع الماليّ الذاتيّ".