דחיקה ועקירה מהעיר: מבט דרומזרחי

דחיקה ועקירה מהעיר: מבט דרומזרחי

ארז צפדיה ואורן יפתחאל

נושא הדחיקה והעקירה מהעיר מקבל בשנים האחרונות נראות גוברת במדעי החברה והרוח. זו התפתחות מבורכת, אולם המחקר בתחום נשלט בעיקר בידי גישה ביקורתית קלאסית שעיקרה בהיגיון המנשל של הקפיטליזם ובתהליך הג'נטריפיקציה הנלווה אליו, בעיקר בערי ה"צפונמערב" הגלובלי. המאמר טוען כי הדחיקה והעקירה מהעיר, הגוברות בערי העולם, הפכו לתופעות מבניות שממסגרות את האזרחות העירונית העכשווית, וכי הן נובעות משילוב של מגוון הגיונות מבניים – חומריים, פוליטיים וחוקיים – ולא רק מכוחות השוק הקפיטליסטי. במאמר מודגש הצורך לאמץ גישות "דרומזרחיות", קרי כאלה המתמקדות בדינמיקות עירוניות שאופייניות לחברות לא-מערביות, מה שכונה בעבר "הפריפריה הגלובלית" או "העולם השלישי". המבט הזה מהפריפריה מדגיש את חשיבות האינטראקציה בין תכנון עירוני, היבטי זהות, מגדר, קולוניאליזם ולאומיות, וקפיטליזם (מקומי וגלובלי). אינטראקציה כזאת יוצרת סוגים חדשים של מרחבים אפורים ובהם מצבים שאנו מכנים דְחיקוּת ועֲקירוּת עירונית (urban displaceability), שהם חלק אינטגרלי מחוויית החיים בעיר. המאמר ממפה את מצבי הדחיקה והדחיקוּת הנוצרים במשטרים עירוניים בעידן הנוכחי. לטענתנו, דחיקה ועקירה מהעיר אינן רק אירועי מדיניות או תוצר של מאבקים אורבניים, אלא מצבים מבניים המהווים תשתית לאזרחות עירונית בעיר העכשווית. ניתוח זה מאפשר לנו להבחין בחזרתם של יחסים (ניאו-)קולוניאליים אל ליבה של העיר העכשווית, ולעמוד על חשיבות הדרום והמזרח הגלובליים כנקודות מבט אמפיריות ואתיות לניתוח ביקורתי של החברה העירונית ולהנעת התהליך לתיקונה.

Urban Displaceability: A Southeastern Perspective

Erez Tzfadia and Oren Yiftachel

In recent years, urban displacement has received growing visibility in social sciences and the humanities. This is a welcome development, although most writers on the subject use a 'classical-critical' approach, centering on the logic of late capitalism and the associated process of gentrification. This writing is mainly based on the vast experience of cities in the global northwest, particularly Europe and North America. In this paper we wish to broaden the analytical lens towards other parts of the urban world. On that basis we argue that the condition of 'displaceability' has become a structural phenomenon which shapes a new contemporary urban citizenship.

We further contend that such displaceability derives not only from the logic of capitalism, but also from nationalist, racial, religious and bureaucratic logics. For these reasons, our paper stresses the need to adopt 'Southeastern' perspectives, based on the diverse experience of cities in the global South and East.  These approaches focus on urban dynamics typifying non-Western societies, often titled 'the global periphery,' or Third World, which constitute the vast majority of the globe’s current urban population. 'The view from the Southeast' illuminates the interaction between various (at times conflicting) structural forces, such as urban policy, identity, gender, colonialism and nationalism, as well as local and global capital. Such interaction creates diverse types of 'gray spaces,' which spawn the expanding condition of 'urban displaceability,” casting a cloud of uncertainty over a growing number of urban residents.

The paper maps a range of 'displaceability situations' in various settings relating to land, housing, planning and immigration policies, typical to contemporary cities. These 'degrees of displaceability' – on individual and collective levels — form the foundation of new urban citizenships and struggles. On this basis, the paper illuminates the pervasive return of colonial relations to the contemporary city, and the importance of a Southeastern vista point to critically analyze contemporary cities, as a basis for much-needed transformation.

التهجير من المدينة: نظرة جنوبشرقيّة

إيرز تسفاديا وأورن يفتحئيل

في السنوات الأخيرة، يتّخذ موضوع التهجير والاقتلاع من المدينة حضورًا متزايدًا في العلوم الاجتماعيّة والإنسانيّة. هذا تطوّر مبارك، لكنّ مقاربة نقديّة كلاسيكيّة تسيّطر على البحث في هذا المجال، وتقوم بالأساس على منطق السلب الرأسماليّ وسيرورة الاستطباق المرافقة له، خصوصًا في مدن "الشمالغرب" العالميّ. يدّعي المقال أنّ التهجير والاقتلاع من المدينة، الآخذ في التزايد في مدن العالم، تحوّلا إلى ظواهر بنيويّة تؤطّر المواطنة الحضريّة المعاصرة، وتنبع عن دمج بين أشكال متنوّعة لمنطق بنيويّ—ماديّ، سياسيّ وقانونيّ- وليس فقط عن قوى السوق الرأسماليّ. يشدّد المقال على ضرورة تبنّى مقاربات "جنوبشرقيّة"، أيّ مقاربات تتركّز في ديناميكيّات حضريّة تمتاز بها مجتمعات غير غربيّة، ما سمي في الماضي "مناطق الأطراف العالميّة" أو "العالم الثالث". تشدّد هذه النظرة على أهميّة التفاعل بين التخطيط الحضريّ، جوانب الهويّة، الجندر، الكولونياليّة والقوميّة، والرأسماليّة (المحليّة والعالميّة). ينتج هذا التفاعل أنواعًا جديدة من الأحياز الرماديّة وفيها أوضاع يسمّيها المقال قابليّة التهجير الحضريّة (urban displaceability)، وهي جزء عضويّ من تجارب الحياة في المدينة. يرسم المقال خريطة لأوضاع التهجير وقابلية التهجير التي تنتج في أنظمة حضريّة في العصر الحالي. ندّعي في المقال أّن التهجير والاقتلاع من المدينة ليسا أحداثًا سياسيّة فحسب ولا نتاجًا لصراعات حضريّة، بل أوضاع بنيويّة تشكّل بنيّة تحتيّة لمواطنة حضريّة في المدينة المعاصرة. يمكّننا هذا التحليل من تشخيص عودة العلاقات (النيو) كولونياليّة إلى قلب المدينة المعاصرة، والوقوق على أهميّة الجنوب والشرق العالميّين كمنظورات إمبريقيّة وأخلاقيّة نقديّة للمجتمع الحضريّ ولتحريك السيرورة وإصلاحها.