היבטים של הימין הקיצוני החדש

היבטים של הימין הקיצוני החדש

תיאודור אדורנו

באפריל 1967 הוזמן תיאודור אדורנו, איש אסכולת פרנקפורט ומראשי מנסחיה של התיאוריה הביקורתית, לשאת דברים בתא הסטודנטים הסוציאליסטיים באוניברסיטת וינה. הוא נשא הרצאה על התחזקות הימין הקיצוני בגרמניה על רקע היווסדה של האן-פה-דה, המפלגה הנציונל-דמוקרטית של גרמניה, מפלגת ימין קיצוני בעלת צביון ניאו-נאצי, והחשש שהיא תזכה לתמיכה לא מבוטלת בבחירות לפרלמנט של מערב גרמניה – חשש שנתבדה כעבור שנתיים. הקלטה של ההרצאה נשמרה בארכיון (והיום היא זמינה להאזנה מקוונת), אך בדפוס היא ראתה אור בגרמניה רק בשנה שעברה ועוררה עניין רב עם פרסומה. ניתוח הסיבות לעלייתו של ימין קיצוני חדש בשנות השישים שופך אור גם על הימין החדש של ימינו. אדורנו דן בהרצאה בשובה של הלאומיות הפתולוגית, בהתפרצות המתחים המעמדיים הלא פתורים בקפיטליזם המאוחר ובמשאלה הלא מודעת לקטסטרופה חברתית. על כל אלה מתבסס הימין הקיצוני החדש – שלטענת אדורנו, אין לו מרכז אידיאולוגי מוצק או תיאוריה פוליטית של ממש וזהו סוד כוחו, הממומש בתכסיסי התעמולה הגמישים והיעילים שלו.

תרגום זה אינו זמין באתר. ניתן לקרוא את ההרצאה המלאה בספר "הימין הקיצוני החדש: היבטים אחדים" שהוא פרי של שיתוף פעולה בין הוצאת הקיבוץ המאוחד, סדרת קו אדום, תיאוריה וביקורת והוצאת מכון ון ליר.

جوانب اليمين المتطرّف الجديد
تيودور أدورنو

في نيسان-أبريل 1967 دعي تيودور أدورنو، أحد منظرّي مدرسة فرانكفورت وواضعي النظريّة النقديّة، ليلقي كلمة أمام الخلية الطلابيّة الاشتراكيّة في جامعة فينا. ألقى يومها محاضرة عن ازدياد قوة اليمين المتطرّف في ألمانيا، على خلفية تأسيس الحزب القوميّ الديمقراطيّ الألمانيّ، وهو حزب يمينيّ متطرّف ذو صبغة نازيّة جديدة، والخشية من أن يحصل على تأييد لا بأس به في الانتخابات البرلمانيّة في غرب ألمانيا- خشية تبدّدت بعد سنتين منذ ذلك الحين. حفظ تسجيل المحاضرة في الأرشيف (الاستماع إليها متاح عبر الإنترنت)، لكنها لم تصدر في كتاب مطبوع في ألمانيا إلّا بالسنة الماضية وقد أثارت اهتمامًا كبيرًا عند إصدارها. يلقي تحليل أسباب صعود يمين متطرّف جديد في الستينات الضوء على اليمين الجديد في أيامنا أيضًا. يناقش أدورنو في محاضرته عودة القوميّة المَرَضيّة، وتفشّي التوترات الطبقيّة غير المحلولة في الرأسماليّة المتأخرة، والرغبة اللاواعية بحدوث كارثة اجتماعيّة. يعتمد اليمين المتطرّف الجديد على كلّ هذا-وهو بحسب ادعاء أدورنو، من دون مركز أيديولوجيّ صلب أو نظريّة سياسيّة فعليّة- وهذا هو سرّ قوته، المتحقّقة من خلال حيل الدعاية المرنة والناجعة التي يقوم بها.