המשולחים: תערוכה בפורמט דפוס

המשולחים: תערוכה בפורמט דפוס

אורי דסאו

"המשולחים" היא תערוכה בפורמט דפוס שעניינה שבעה אמנים שעזבו את ישראל בגיל צעיר, טרם הבשלתם היצירתית או לקראתה, ונעשו לשחקנים פעילים בסצנת האמנות במערב. התערוכה מציגה את יעקב אגם (יליד 1928), חיים סטיינבך (יליד 1944), סרג' שפיצר (1951–2012), מייקל קְלֵג ומרטין גוטמן (ילידי 1957), אבשלום (1964–1993), ומיקה רוטנברג (ילידת 1976).

"המשולחים" עונה על הצורך ליצור מתווה אלטרנטיבי לנרטיב הקנוני-ציוני של האמנות הישראלית – מתווה שבו ישראליות אינה ביטוי של מקום אלא של זמן הווה תָחום, וישראל אינה נחלה אקטואלית, איתנה או מאוימת, אלא דימוי עמום של תחנה בדרך; מרחב שננטש ונותר מאחור. זוהי תערוכה היסטורית כרונולוגית מפרספקטיבה הטרוגנית, כלומר כזאת שמבוססת על עיקרון אוצרותי המאפשר לחבר בין אמנים מדורות שונים ובד בבד להישאר קרוב לביוגרפיה היצירתית ולמקרה האינדיווידואלי של כל אחד ואחת מהם.

אצל חלק מהאמנים המוצגים כאן, מרכיב העזיבה פנימי לעבודה. אצל אחרים זהו מרכיב חיצוני, שהפיכתו לפנימי בתערוכה חושפת את האופן שבו מעשה האוצרות כופה עצמו מבחוץ לתוך העבודה. במובן זה, "המשולחים" משתמשת בעזיבה את ישראל כדי להמחיש את ההשלכות של מעשה האוצרות, להנכיח אותו כמבנה שרירותי ומהותי כאחד, ועל ידי כך לאשר את הייחודיות הבלתי ניתנת לצמצום של עבודת האמנות וגם את פוטנציאל ההתפרקות הטמון בכל תערוכה קבוצתית ובכל קבוצת אמנים באשר היא.

במקום נושא, "המשולחים" מספקת מעין מסגרת, רופפת אך קולנית, המבליטה ומרחיבה (לעיתים עד כדי הטיה) היבטים של אי-היקבעות, חמיקה ונסיגה בעבודות של אמניה ומציבה היבטים אלו כשיקוף מטפורי וממשי של ההתנתקות מישראל.

The Rovers

Ory Dessau

The Rovers is an in-print exhibition on paper which focuses on seven artists who left Israel at a rather early age, before or on the verge of establishing their creative output, and became significant contributors to the Western art scene. The exhibition features Yaacov Agam (b. 1928), Haim Steinbach (b. 1944), Serge Spitzer (1951-2012), Michael Klegg and Martin Guttmann (b. 1957), Absalon (1964-1993), and Mika Rottenberg (b. 1976).

The Rovers originates from the necessity to form an alternative framing to the canonical-Zionist narrative of Israeli art, a framing in which Israeliness is not an expression of a place but a given present time, and Israel is not an actual territory – either stable or precarious – but a vague image of a passageway; a space that was abandoned and left behind. It is a chronological historical exhibition utilizing a heterogenous perspective, i.e., an exhibition based on a curatorial principle allowing to gather artists of different generations and contexts, while remaining attentive to the creative biography and individuality of each of them.

For some of the artists presented here, the element of leaving is integral to their work. For others it is an external element, whose transformation into integral in the exhibit reveals the way the act of curation forces itself from the outside into the work. In that sense, The Rovers uses the leaving of Israel to illustrate the consequences of curation, to show it as both an arbitrary and essential structure, and thereby to confirm the irreducible uniqueness of the work of art as well as the disintegration potential in every group exhibit and every group of artists.

More than a theme, The Rovers provides a sort of framework – loose yet explicit – which articulates and amplifies aspects of indeterminacy, unfixity, evasion, and withdrawal in the work of its artists, referring to them as a real and metaphorical reflection of their separation from Israel.

الرحّالة

أوري دساو

"الرحّالة" هو معرض بصيغة مطبوعة موضوعها سبعة فنانين تركوا إسرائيل بجيل مبكر، قبل نضوجهم الفنيّ، وأصبحوا لاعبين نشطين في المشهد الفنّيّ بالغرب. يقدّم المعرض أعمال يعقوڤ أچام (مواليد 1928)، حاييم ستاينبخ (مواليد 1944)، سرج سپيتسر (1951-2012)، مايكل كليچ ومارتن چوتمان (مواليد 1957)، أڤشلوم (1965-1993) وميكا روتنبرچ (مواليد 1976).

يجيب "الرحّالة" عن الحاجة لإنتاج مخطط بديل للرواية الصهيونيّة-المعتمدة للفنّ الإسرائيليّ- مخطط لا تكون فيه الإسرائيليّة تعبيرًا عن مكان بل عن زمان حاضر مُحَدّد، ولا تكون فيه إسرائيل منطقة آنية، قويّة أو مهدّدة، بل صورة مشوّشة لمحطّة في الطريق، حيّز هُجِر وتُرك. إنّه معرض تاريخيّ متسلسل زمنيًا من منظور غير متجانس، أي منظور مبنيّ على مبدأ قَيِّميّ يمكّن من الربط بين الفنانين من أجيال مختلفة والبقاء، بالموازاة، بالقرب من السيرة الذاتيّة الإبداعيّة والحالة الفرديّة لكلّ واحد وواحدة منهم.

نجد في المعرض أن مكوّن المغادرة عند بعض الفنانين المعروضة أعمالهم فيه يكمن داخل العمل. ونجده عند آخرين خارج العمل، ليكشف تحويله في المعرض إلى مكوّن داخليّ عن الشكل الذي تفرض فيه قيمومة المعارض (عمل قيِّم المعرض) نفسها من خارج العمل إلى داخله. بهذا المفهوم، يستخدم معرض "الرحّالة" مغادرة إسرائيل من أجل تجسيد أبعاد فعل القيمومة، لحضوره كمبنى عشوائيّ وجوهريّ في ذات الوقت، ومن خلال ذلك التأكيد على الخصوصيّة غير القابلة للتقليص للعمل الفنيّ ولإمكانيّة التفكّك الكامنة في كلّ معرض جماعيّ وفي كلّ مجموعة فنّانين أيّ كانت.

بدلًا من تقديمه لموضوع عينيّ، يقدّم "الرحّالة" ما يشبه الإطار، المتداعي لكن الصارخ، الذي يبرز ويوسّع (أحيانًا إلى حدّ الانحراف) جوانب من الحالة المؤقتة، والتملّص والانسحاب في أعمال الفنّانين، ويضع هذه الجوانب كانعكاس مجازيّ وفعليّ للانفصال عن إسرائيل.