הפנייה של הדימוי: מעֵבר למבט החזיתי

הפנייה של הדימוי: מעֵבר למבט החזיתי / 
חגי כנען

מאמר זה עוסק בממד עקרוני של הדימוי החזותי, שאינו מושך בדרך כלל תשומת לב במסגרת השיח התיאורטי הנוכחי. הוא מתמקד בעצם הפנִייָה של הדימוי כהתרחשות שמכוננת את החזותיות שלו וכתנאי יסוד שמאפשר את הפתיחה של הדימוי כמשמעותי מבחינה חזותית. פנייה זו איננה רק מצב ראשוני של חזותיות הדימוי, אלא גם מה שמקנה לדימוי ממד אתי. המאמר מציג את ה"פנייה" הייחודית לדימוי דרך דיאלוג עם תפיסת הפנים שמציע הפילוסוף היהודי-צרפתי עמנואל לוינס. האנלוגיה בין מושג הפנים אצל לוינס ובין הפנייה של דימויים חותרת כנגד קריאות מקובלות בלוינס, המדגישות דווקא את האמביוולנטיות, שלא לומר העוינות של לוינס כלפי החזותי, ואת הניגוד הברור שהוא יוצר בין אין-סופיותם של הפנים לבין המהות הסופית והמחפצנת של דימויים. מטרתו של המאמר היא להראות שהטיפול הפילוסופי של לוינס בפנים האנושיים מציע, אולי אף בניגוד ללוינס עצמו, נקודת מבט ייחודית ועקרונית להתבוננות בתמונות. המאמר מראה כיצד ניתן להבין את הפנים של לוינס באופן שמאיר ממד של אחרוּת בתמונות, ממד שמסרב להיות מוכל, וככזה מאתגר את אחריותו של הפרשן ופותח את העומק האתי של הדימוי. מקרה המבחן המרכזי שבו עוסק מאמר זה הוא שורה של דימויי גרפיטי פרובוקטיביים: פנים היברידיים, אנושיים-חייתיים, שצוירו בידי Klone, אמן רחוב הפועל בתל אביב.

Peniyya: The Image Beyond the Hegemony of the Gaze / Hagi Kenaan

This is an essay about a crucial dimension of pictures that typically does not call attention to itself within the current milieu of theoretical treatments of the image. The paper focuses on the facing, or the peniyya, of images which is not only a primary condition of the image’s visuality, but is furthermore what makes the image ethical. Peniyya explicates the significance of an image’s facing through a dialogue with Emmanuel Levinas’s philosophical understanding of the human face. The analogy between Levinas’s notion of the face and the facing (peniyya) of images runs against predominant readings of Levinas which emphasize the Levinasian ambivalence, not to say hostility, towards the visual, and the clear opposition he makes between the face’s infinity and the finite and objectifying essence of images. The aim of this essay, however, is to show that there is an interesting sense in which Levinas’s reflections on the human face offer, perhaps in spite of Levinas, a crucial prism for approaching pictures: It shows that the Levinasian face can be understood in a manner that illuminates a dimension of alterity in pictures, one that remains uncontainable and, as such, questions the responsibility of the interpreter and opens up the ethical depth of the image. As a central case study, This essay turns to a series of provocative graffiti images, chimeric animal-human faces, that were created by Klone, a Tel Aviv-based street artist.

فِينِيَّه: الصورة الذاتية من وراء هيمنة النظرة /
حجاي كنعان

يتمحور هذا المقال حول أحد الأبعاد الحيوية للصور . لم يحظ هذا البُعد غالبًا باهتمام في الأدبيات النظرية التي تتناول مسألة الصورة الذاتية للوجه . يرآّز هذا المقال على الطرح القائل : إنَّ توجّه الوجوه الذاتية ليس شرطًا أساسيًا لمرئية الصو رة الذاتية وإنما زيادة على ذلك فهو ما يجعل الصورة الذاتية أخلاقية . يسلط التوجّه الضوء على أهمية توجّه الوجه الذاتي في الحوار في فكر عمانويل لفيناس الفلسفي وفهمه للوجه البشري . إنَّ المماثلة بين فكرة لفيناس بشأن الوجه وتوجّه الصور الذاتية تتعارض مع القراءة السائدة للفيناس والتي تؤآّد على وجود تأرجح، إن لم نقل عدائية، في فكر لفيناس للأبعاد المرئية، والتعارض الواضح الذي يفرضه بين لانهائية الوجه وبين نهائية الماهية الشيئية للصور الذاتية للوجوه . وعليه، يسعى المقال إلى التأآيد على وجود إدراك مثير تَعرض بموجبه نظر ات لفيناس للوجه البشري، وربما على الرغم من لفيناس، فصلاً حيويًا لرؤية الصور : ويتضح أنه يمكن فهم الوجه عند لفيناس في سياق توضيح الوجه لأحد أبعاد الغيرية في الصور، ذلك البُعد الذي لا يزال غير مشتمل ولذلك فهو يزعزع مسئولية المفسّر ويؤآّد على البُعد الأخلاقي ل لصورة الذاتية للوجه . أما الحالة الدراسية التي يتوقّف عندها الكاتب فهي عبارة عن سلسلة من صور الوجوه الغرافية، بريشة الفنان كلوني Klone، أوجه هي ليست وجوه بشرية وليست وجوه حيوانية بل تمّ الدمج بينها، والتي عرضها في شوارع تل أبيب.