לקרוא את פני השטח: תיאוריה ללא ביקורת?

לקרוא את פני השטח: תיאוריה ללא ביקורת?

איילת בן-ישי

האם תיתכן תיאוריה ללא ביקורת? בשנים האחרונות שורה של מניפסטים ספרותיים קוראים לאמץ פרקטיקות או תובנות אתיות מחקריות חדשות, בין השאר תחת הכותרת "קריאת פני השטח" או "פוסט-קריטיק". פרקטיקות אלו גורסות כי במקום קריאה החותרת תחת הטקסט יש לתת את הדעת דווקא על מה שהטקסט אומר בגלוי. הן מדגישות את הקיים על פני הנעדר; את תיאור הדברים כהווייתם על פני פרשנותם; את הטקסט על פני הסאבטקסט. באמצעות קריאה בספרו של אסף ענברי הביתה (2009) – רומן שעושה שימוש מרתק, הן בצורה והן בתוכן, במתח שבין פני השטח לבין עומק – המחברת מפתחת את הביקורת שלה על מגמות אלו, כדי להצביע על האפשרויות הגלומות במחשבה

Surface Reading: Theory without Criticism?

Ayelet Ben-Yishai

Can we conceive of theory without criticism? Recent literary manifestos lay claim to a set of related practices and ethics variously known as “surface reading” or “post-critique.” This scholarship asks us to focus on textual presence rather than absence, favoring description over interpretation, literal over figurative readings, text over subtext. Through my readings of Assaf Inbari’s Home (2009) – a novel that makes complex use of the tension between surface and depth in both its form and content – I develop my own critique of these practices and manifestos, calling attention to the possibilities inherent in thinking – critically and noncritically – through metaphors of surface about form, content, and ideology.

قراءة السطوح: نظرية بلا نقد؟

أييلت بن يشاي

هل يمكن للنظرية أن تقوم من دون النقد؟ تدعو سلسلة من المناشير الأدبية في السنوات الأخيرة إلى تبنّي ممارسات أو أفكار أخلاقية بحثية جديدة، تحمل العناوين "قراءة السطوح" أو "ما بعد النقد"، من بين جملة العناوين الأخرى. تجادل هذه الممارسات أنه بدل أنماط القراءة الساعية إلى الكشف عمّا يتضمّنه النص ما بين سطوره، هناك أهمية لقراءة ما يقوله النص صراحة، وتؤكّد على الحاضر بدل الغائب، ووصف الأمور كما هي بدل تأويلها، النص الصريح بدل السعي نحو ما يتستّر عليه النص. عبر قراءة رواية أساف عنباري "هلمّ إلى البيت" (2009) – وهي رواية تستخدم بصورة مثيرة، على صعيد الشكل والمضمون، التوتّر القائم بين ما يبدو على السطح وبين ما يوجد في الأعماق – تقوم الكاتبة بتطوير نقدها على هذه الأنماط بغية الإشارة إلى الفرص الكامنة في التفكير النقدي وغير النقدي – إلى الشكل والمضمون والأيديولوجيا – وذلك عبر استخدام استعارة ما يبدو على السطح.