מדע הדתות בעולם פוסט-חילוני: הקשרים גלובליים ומקומיים

מדע הדתות בעולם פוסט-חילוני: הקשרים גלובליים ומקומיים

מירה בלברג

המאמר מציע סקירה קצרה ובלתי ממצה של תחום הדעת הקרוי מדע הדתות, ומשרטט את קווי המתאר וההתפתחות העיקריים שלו מראשיתו בסוף המאה השמונה-עשרה ועד ימינו. המאמר עומד על הסיבות העיקריות להיעדרו של מדע הדתות מן האקדמיה הישראלית עד לשנים האחרונות ממש, סיבות הקשורות הן במעמדם הייחודי של "מדעי היהדות" באוניברסיטאות בארץ והן בחסרונו של פלורליזם דתי בחברה הישראלית. לבסוף המאמר מעלה את הטענה כי בהקשרים הפוליטיים והחברתיים הנוכחיים – הן ברמה המקומית והן ברמה העולמית – נדרשת חשיבה מחדש על קטגוריות של דת ודתיות, וכי תובנות וכלים ביקורתיים המגיעים מתוך תחום לימודי הדתות מאפשרים חשיבה כזו ומעשירים אותה.

Religious Studies in a Post-Secular World: Global and Local Contexts

Mira Balberg

The article proposes a brief and noncomprehensive survey of the academic field known as “Religious Studies” and charts the main characteristics and developments of the field from its inception at the end of the eighteenth century to the present. The article then traces the main reasons for the absence of the field from Israeli academe until very recently, reasons that have to do with both the unique status of Jewish Studies in Israeli universities and a lack of religious pluralism in Israeli society. Finally, the article argues that in current political and social contexts, local and global alike, we are required to rethink categories of religion and religiosity, and that insights and critical tools rooted in the field of Religious Studies enable and enrich this endeavor.

علم الأديان في عالم ما بعد علماني: سياقات كونية ومحلية

ميرا بولبيرغ

تقترح المقالة عرضًا قصيرًا وغير واف للحقل المعرفي المسمّى "علم الأديان"، وترسم خطوطه العريضة المركزية وتطوّرها منذ نشأته في نهاية القرن الثامن عشر وحتى يومنا. تتوقف المقالة عند المسبّبات الرئيسة لغياب علم الأديان ضمن مؤسّسات التعليم العالي الإسرائيلية حتى السنوات الأخيرة، والأسباب المتعلقة بمكانة "علوم اليهودية" المميزة في الجامعة في البلاد وبغياب التنوّع الديني في المجتمع الإسرائيلي. وفي الختام، تثير المقالة ادعاءً مفاده أنه في السياقات السياسية والاجتماعية القائمة حاليًا – على المستويّين المحلّي والعالمي – يتعيّن التفكير من جديد بمفاهيم الدين والتديّن، وأن من شأن أفكار وأدوات نقدية مصدرها هو مجال دراسة الأديان أن تمنح مثل هذه الفرصة للتفكير من جديد وتثريه.