"עיראקים אשכנזים מאוד": על אותנטיות, גבולות מעמדיים והמטפוריקה של השפה האתנית בישראל

"עיראקים אשכנזים מאוד": על אותנטיות, גבולות מעמדיים והמטפוריקה של השפה האתנית בישראל
אורי שוורץ

המאמר דן בשינויים שחלו בסטרוקטורה האתנו-מעמדית בישראל, בגבולות הקבוצתיים שמהווים בסיס להדרה ולהערכת הזולת ובשפה הזמינה לישראלים לייצוג גבולות אלו. הטענה המרכזית היא כי בעשורים האחרונים עברה החברה הישראלית תהליך של מִעְמוּד, קרי היחלשות של הגבולות האתניים והתחזקות של הגבולות הסימבוליים והחברתיים המעמדיים. ואולם תהליך זה לא לווה בהתפתחות של שפה מעמדית או שיח המכירים במעמד כבסיס לעמדת סובייקט זהותית. בנסיבות אלו גובר שימוש מטפורי בקטגוריות האתניות הוותיקות, המוטענות ברובד משמעות נוסף, מעמדי במובהק. כשישראלים משתמשים בקטגוריות אתניות הם מתכוונים תכופות למעמד. המאמר מציג דוגמאות רבות מספרות המחקר לכך שהמילה "אשכנזי" משמשת כיום תכופות באופן מטפורי לסימון סגנון החיים והתרבות המעמדית של המעמד הבינוני. שימוש זה תורם לכינון מעמד הביניים המזרחי העולה בתור חריגה, סטייה שאינה אותנטית מעצם הגדרתה. "השתכנזות" איננה אפוא דפוס ממשי של passing, חקיינות תרבותית לצורך היטמעות בקבוצה הלא מסומנת, כי אם אפקט שיחני של תיוג המופנה נגד מעמד הביניים המזרחי מעצם חוסר ההלימה לכאורה בין שיוכו המעמדי לשיוכו האתני. המקרה של השתכנזות מעיד על הפוטנציאל הדכאני של שיח האותנטיות ועל חשיבותה הסוציולוגית של הכרה באותנטיות כבסיס לייחוס ערך במודרנה המאוחרת. לפיכך, על הסוציולוגיה הביקורתית להפנות את מבטה אל ההכרה הלא שוויונית באותנטיות על בסיס אתני-שיוכי, לדפוסים התרבותיים-שיחניים המעצבים אי-שוויון זה ולעוולות שהוא גורם.

“Very Ashkenazi Iraqis”: On Authenticity, Class Boundaries, and the Metaphoricity of Ethnic Language in Israel
Ori Schwarz

This article explores transformations in Israel’s ethno-class structure, the social boundaries used to exclude and evaluate others, and the language available to Israelis for the representation of these boundaries. The main argument is that in the last few decades Israeli society has undergone a process of classing: class-based symbolic and social boundaries are increasingly salient at the expense of weakening ethnic boundaries. However, this transformation has not been accompanied by the emergence of a discourse on class identity. Thus, the old ethnic categories have been loaded with new layers of meaning and are increasingly used metaphorically to designate class. That is, when Israelis use ethnic categories, they often mean class. Examples drawn from the research literature demonstrate that the word “Ashkenazi” is now frequently used metaphorically to signify a middle-class lifestyle and middle-class culture. Consequently, the rising Mizrahi middle class is constructed as an inherently inauthentic deviation. Hishtaknezut (“Ashkenazification”) is thus not a pattern of “passing” performance – cultural mimicry aimed at assimilation in the unmarked group – but rather the discursive effect of labeling directed at the rising Mizrahi middle class, based on the assumed incongruence between their class and ethnicity. As the case of “Ashkenazification” demonstrates, in late modern cultures the recognition of authenticity is crucial for the attribution of social worth. Critical sociology should thus explore inequality in the recognition of authenticity of different ethnic groups and the injustices it produces.

"العراقيون إشكنازيون جدًا": حول الأصالة والحدود الطبقية ومجازية اللغة الإثنية في إسرائيل
أوري شفارتس

تناقش المقالة الحالية التحوّلات الطارئة على البنية الإثنية-الطبقية في إسرائيل، والحدود الجمعية المستخدمة لإقصاء الآخر وتقييمه واللغة المتاحة أمام الإسرائيليّين لتمثيل هذه الحدود. يتلخّص الطرح المركزي بأنَّ المجتمع الإسرائيلي قد مرّ في العقود الأخيرة بعملية تقسيم المجتمع إلى طبقات (طبقنة) – أي إضعاف الحدود الإثنية وتعزّز الحدود الرمزية والاجتماعية الطبقية. إلاّ أنه لم يرافق هذا التحوّل تطوير لغة طبقية أو خطاب يقرّ بالطبقة بوصفها أساسًا لمكانة الفرد على صعيد هويته. وفي ظلّ هذه الظروف، فقد تعزّز الاستخدام المجازي بفئات إثنية قديمة تحمل دلالات إضافية طبقية بطبعها بصورة جلية. وعلى هذا النحو، ففي حين يستخدم الإسرائيليون الفئات الإثنية في تمييزاتهم، فإنهم بهذا يقصدون غالبًا الطبقة. تطرح المقالة أمثلة عديدة مستمدّة من الأدبيات البحثية تشير إلى أنَّ لفظة "إشكنازي" تُستخدم كثيرًا حاليًا بصورة مجازية بغية الإشارة إلى أسلوب حياة الطبقة الوسطى في إسرائيل. إنَّ استخدامًا كهذا يساهم في تشكيل الطبقة الوسطى الشرقية الصاعدة بوصفها حالة شاذّة غير أصيلة بحدّ ذاتها. وعليه، فإنَّ لفظة "شكنزة" لا تشير إلى "انتقال" (passing) حقيقي، بمعنى تقليد ثقافي بغية الاندماج في المجموعة غير المستهدفة، وإنما تشير إلى عامل مؤثّر على صعيد الخطاب يهدف إلى إضفاء صفة سلبية على الطبقة الوسطى الشرقية بسبب عدم الملاءمة ظاهريًا بين انتماء أفرادها الطبقي وبين انتمائهم الإثني. تشهد حالة "الشكنزة" على الطاقة القاهرة الكامنة في خطاب الأصلانية وعلى الأهمية السوسيولوجية للوعي بشأنها بوصفها أساسًا لعزو قيمة في الحداثة المتأخّرة. ولذلك، يتعيّن على السوسيولوجية النقدية أن توجّه أنظارها إلى ناحية الوعي بشأن غياب المساواة حول الأصلانية المؤسَّسة على قواعد إثنية انتمائية، وإلى الأنماط الثقافية الخطابية المسؤولة عن تبلور غياب المساواة هذا والمظالم التي يُنتجها.