היידגר בעברית: פרק בתולדות התגבשותה של פילוסופיה מקומית

היידגר בעברית: פרק בתולדות התגבשותה של פילוסופיה מקומית /
חגי כנען, שמואל רותם, דנה ברנע

המאמר בוחן את דרכי התקבלותו של הפילוסוף הגרמני מרטין היידגר בשיח הפילוסופי בפלשתינה-א"י בשנות השלושים והארבעים של המאה העשרים. המחברים מבקשים להציג את התגובות הראשונות להיידגר כאספקלריה לתהליכי התגבשותו של שיח פילוסופי מקומי, המהווה פרק נשכח בהיסטוריה האינטלקטואלית בישראל. דרך ניתוח תגובותיהם של רפאל זליגמן, שמואל הוגו ברגמן, מרטין בובר ויוליוס גוטמן מתבהר יחסה המורכב של החשיבה הפילוסופית המתהווה בפלשתינה-א"י אל שורשיה בתרבות האירופית: התגובות הראשונות להיידגר נכתבו במסגרת תהליך של בניית תרבות ושל כינון חיים אינטלקטואליים מקומיים, ובה בעת הן מעידות על תלותם של חיים אינטלקטואליים אלה בתרבות האירופית, הנתונה במשבר באותה עת ולכן איננה יכולה עוד לשמש להם מסגרת התייחסות ברורה ויציבה.
המאמר מראה כי דמותו של היידגר והפילוסופיה שלו העסיקו את המגיבים לו בעברית לא רק משום שהוא גילם מבחינתם את בגידתה של גרמניה ושל התרבות הגרמנית בהם, אלא גם בשל קרבה עמוקה שהם חשו כלפי הפרויקט הפילוסופי שלו. היידגר, שקרבתו לנאציזם הייתה ידועה בארץ כבר מ-1933, הובן כהוגה חשוב המתמודד באומץ עם המשבר המחשבתי העמוק של הדור שאליו השתייכו גם ההוגים בפלשתינה-א"י. כמוהו, גם הם ביקשו דרך להתחדשות רוחנית המחייה את שורשיה במסגרת פוליטית חדשה.

Heidegger in Jerusalem: A Chapter in the History of a Local Philosophy / Hagi Kenaan, Shmuel Rottem, Dana Barnea

This paper examines the reception of Heidegger’s philosophy within the context of the emerging Hebrew philosophical discourse in Mandatory Palestine of the 1930s and 1940s. It presents the first responses to Heidegger as reflecting the complex setting within which a local philosophical discourse was developing, thus illuminating a forgotten chapter in Israel’s intellectual history. Analyzing the responses of Raphael Seligmann, Schmuel Hugo Bergman, Martin Buber and Julius Guttmann, the paper traces the complex manner in which this emerging philosophical discourse related to its roots in European culture. We argue that the responses to Heidegger should be read as an integral part of the formation of an intellectual culture in Israel, which was dependent on European culture – a culture that at the time was in crisis and thus could not provide a stable and supportive frame of reference.

We show that the local concern with Heidegger stemmed not only from a preoccupation with the manner in which Germany and German culture had betrayed its Jews, but from a deep philosophical affinity to Heidegger’s philosophical project. Heidegger – whose alliance with Nazism was locally known at least since the Rectorial Address of 1933 – was understood as an important thinker who responded boldly to a troubling crisis of reason and meaning, the crisis of a generation of which these responding Jewish thinkers were a part. For these immigrant thinkers, Heidegger epitomized a search with which they identified: a search for a spiritual renaissance that embraces the culture’s oldest roots within a new political vision.

هايدغر بالعبرية: فصل في تاريخ تبلور فلسفة محلية  /
حجاي كناعان، وشموئيل روتيم، ودانا برنياع

يفحص المقال سبل استيعاب الفيلسوف الألماني مارتين هايدغر في الخطاب الفلسفي في البلاد في ثلاثينيات وأربعينيات القرن العشرين. يسعى الكاتبون إلى عرض ردود الأفعال الأولية على هايدغر كمرآة لسيرورات تبلور خطاب فلسفي محلي يشكّل فصلاً منسيًا من التاريخ الفكري في إسرائيل. عبر تحليل ردود أفعال رفائيل زليجمان، وشموئيل هوغو برغمان، ومارتين بوبر، ويوليوس غوتمان تتضح أمامنا العلاقة المركّبة للفكر الفلسفي طور التشكّل في البلاد مع أصوله التي تعود إلى الثقافة الأوروبية: لقد كتبت أولى ردود الأفعال على هايدغر في إطار سيرورة تشكيل ثقافة وحياة فكرية محلية، وفي نفس الوقت، فإنها تشهد على تبعية هذه الحياة الفكرية بالثقافة الأوروبية، تلك الثقافة التي عانت في تلك الفترة من مأزق ولهذا لا يمكنها أن تُستخدم كإطار مرجعي واضح وثابت يمكن الركون إليه.

يكشف المقال عن أن شخصية هايدغر وفلسفته قد أشغلا أولئك الذين يردّون عليه بالعبرية ليس لأنه يجسّد من وجهة نظرهم خيانة ألمانيا والثقافة الألمانية لهم فحسب، بل بفعل قربهم العميق كما شعروا من مشروعه الفلسفي أيضًا. لقد فُهم هايدغر، وقد كانت قربته من النازية معروفة في البلاد منذ العام 1933، بوصفه مفكرًا هامًا يتناول بصورة شجاعة الأزمة الفكرية العميقة التي عانى منها أبناء جيله، ذلك الجيل الذي انتمى له المفكرون في البلاد. كما هو الحال عند هايدغر، فقد سعى هؤلاء إلى التجدّد الروحاني في إطار سياسي جديد.