אי־אפשר להיות קונספירטיביים מדי: רצח רבין והאיווי של תיאוריות קונספירציה בישראל

אי־אפשר להיות קונספירטיביים מדי: רצח רבין והאיווי של תיאוריות קונספירציה בישראל

שוקי מאירוביץ

מאמר זה מבקש לבחון את תנאי ההופעה של תיאוריות קונספירציה בעקבות רצח רבין וסביבו. המאמר אינו מתמודד עם התיאוריות עצמן ואף אינו מנסה להוכיח או להפריך את תקפותן. הוא גם אינו עוסק ברצח עצמו כאירוע היסטורי או בתנאים שהביאו להירצחו של ראש ממשלה בישראל. במקום זאת, המאמר מברר מה היו התנאים החברתיים שהניעו את הופעתן של תיאוריות קונספירציה בנקודת זמן ספציפית, ומדוע דווקא הרצח הוא שהצמיח תיאוריות כאלה. לטענתי, הופעתו של הניאו־ליברליזם בשנות התשעים של המאה הקודמת סיפקה את התשתית לצמיחתן של תיאוריות קונספירציה. דרך המקרה הספציפי של רצח רבין המאמר מציע הסבר לאופן שבו תיאוריות קונספירציה פועלות, לעיקרון המארגן המניע אותן ולפרדוקס המובנה בתוכן, על בסיס ההנחה שתיאוריות קונספירציה מתאוות לגלות את מה שאי־אפשר לגלותו. בעזרת המושגים שיבוש קוגניטיבי, איווי ופנטזיה המאמר מתאר את הקשר בין תיאוריות קונספירציה ופופוליזם ובין הופעתו של הימין החדש בישראל.

You Can Never Be Conspirative Enough: The Assassination of Yitzhak Rabin and the Desire of Conspiracy Theories in Israel

Shuki Mairovich

This article looks at the conditions for the appearance of conspiracy theories following and surrounding the Rabin assassination. The article does not address the theories themselves nor does it try to prove or disprove their validity. Nor does it discuss the assassination itself as an historic event or the conditions that led to the assassination of an Israeli prime minister. Rather, the article looks at the social conditions that generated the emergence of conspiracy theories at a certain point in time, and why it was precisely the assassination the give rise to such theories. I argue that the appearance of neoliberalism in the 1990s provided the groundwork for the growth of conspiracy theories. Through the specific case of the Rabin assassination, the article offers an explanation for the way that conspiracy theories operate, the organizing principle that generates them, and the inherent paradox they carry, based on the assumption that conspiracy theories aspire to discover what cannot be discovered. Using the concepts of cognitive disruption, desire and fantasy, the article lays out the connection between conspiracy theories and populism, and the rise of the new right in Israel.

لا يمكن أن يكون المرء تآمريًا أكثر: اغتيال رابين وشغف نظريّات المؤامرة في إسرائيل

شوكي مئيروڤيتش

يسعى هذا المقال إلى دراسة ظروف ظهور نظريّات المؤامرة بعد اغتيال رابين وحوله. لا يتناول المقال النظريّات نفسها ولا يحاول إثبات أو دحض صحّتها، كما أنه لا يتعامل مع الاغتيال في حدّ ذاته كحدث تاريخيّ ولا مع الظروف التي أدّت إلى اغتيال رئيس وزراء في إسرائيل. بدلاً من ذلك، يوضح المقال ما هي الظروف الاجتماعيّة التي حفّزت ظهور نظريّات المؤامرة في وقت محدّد، ولماذا كانت جريمة القتل هي التي ولّدت مثل تلك النظريّات. ادعائي هو أنّ ظهور النيوليبرالية في تسعينيّات القرن الماضي وفّر البنية التحتية لنمو نظريّات المؤامرة. من خلال قضيّة مقتل رابين تحديدًا، يقدّم المقال شرحًا لكيفية عمل نظريّات المؤامرة، والمبدأ الناظم الذي يحرّكها، والمفارقة المضمّنة في محتواها، بناءً على افتراض أنّ نظريّات المؤامرة ترغب في اكتشاف ما لا يمكن اكتشافه. بالاستعانة بمفاهيم الاختلال المعرفيّ والاغتراب والفنتازيا، يصف المقال العلاقة بين نظريات المؤامرة والشعبويّة وبين ظهور اليمين الجديد في إسرائيل.