דיסוציאציה חברתית: כשנשים מזרחיות נפגשות עם שירותי הרווחה ובריאות הנפש בישראל

דיסוציאציה חברתית: כשנשים מזרחיות נפגשות עם שירותי הרווחה ובריאות הנפש בישראל

לאה חביף

המאמר דן במונח הדיסוציאציה, סימפטום פוסט־טראומטי נפוץ, דרך משקפיים ביקורתיים ופמיניסטיים, ומציע המשגה תיאורטית של ניתוק חברתי (דיסוציאציה חברתית) מהיבטים טראומטיים של היות קורבן או מקרבֵּן, ניתוק הנדרש כדי להמשיך ולתפקד כחברה. על בסיס מקרה הבוחן של נשים מזרחיות והמפגש שלהן עם שירותי הרווחה ובריאות הנפש הציבוריים, המאמר עוסק בנראות של דיסוציאציה במופע החברתי שלה ובטראומות החברתיות שגרמו להיווצרותה, ושואל את מי משרתים תהליכים של דיסוציאציה חברתית וכיצד תהליכי טיפול מסייעים לשימור של יחסי כוחות חברתיים. עוד נבדקים האופנים שבהם מזרחיות בחברה הישראלית היא טראומה, שדיסוציאציה היא אחד הסימפטומים הבולטים שלה. המאמר מציג חשיבה ביקורתית על תהליכי בנייה של טיפול ומודעוּת לתהליכי דיסוציאציה חברתיים, ומציע להשתמש בכך כפרקטיקה שעשויה לסייע לחיבור פנימי וחברתי כאחד.

Social Disassociation: When Mizrahi women meet welfare and public mental health services in Israel

Lea Habif

The article discusses the concept of dissociation, a common posttraumatic symptom, through a critical and feminist lens, and proposes a theoretical conceptualization of social dissociation caused by traumatic aspects of being a victim or victimizer, a dissociation required to continue functioning as a society. Using the encounter between Mizrahi women and the public social welfare and mental health services as a case study, the article discusses the optics of dissociation in its social presentation and the social traumas that created it and asks who is served by processes of social dissociation and how therapeutic processes help maintain social power relations. It also looks at the ways in which being Mizrahi in Israeli society is a trauma, one of whose main symptoms is dissociation. The article offers critical thinking about processes of the construction of treatment and awareness of social dissociation and proposes using it as a practice with the potential to facilitate both internal and social cohesion.

تداعيات اجتماعيّة: عندما تلتقي النساء الشرقيّات مع خدمات الرفاه والصحّة النفسيّة في إسرائيل

ليئا حبيف

يتناول المقال مصطلح "التفارق" أو "التفكّك"، وهو أحد الأعراض الشائعة لما بعد الصدمة، من خلال منظور نقديّ ونسويّ، كما يقدّم تصوّرًا نظريًا للتفارق/التفكّك الاجتماعيّ عن الجوانب المؤلمة لكينونة الضحية أو المُضحِّي، وهو تفارق/تفكّك مطلوب لاستمرار المجتمع. استنادًا إلى دراسة حالة النساء الشرقيات ولقائهن بخدمات الرفاه الاجتماعيّ والصحّة النفسيّة، يتناول المقال مرئيّة التفارق/التفكّك في تمظهره الاجتماعيّ وفي الصدمات الاجتماعيّة التي تسبّبت في تكوينه، ويسأل: من الذي تخدمه سيرورات التفارق/التفكّك الاجتماعيّ؟ وكيف تساعد سيرورات العلاج في تكريس علاقات القوّة الاجتماعيّة. كذلك، يفحص المقال الطرق التي تجعل من الشرقيّة صدمة في المجتمع الإسرائيليّ، والتي يعد التفارق/التفكّك أحد أعراضها البارزة. يعرض المقال التفكير النقديّ في بناء العلاج والوعي لسيرورات التفارق/التفكّك الاجتماعيّ، ويقترح استخدام ذلك كممارسة قد تساعد على التواصل الداخليّ والاجتماعيّ.